Zespół stresu pourazowego to zaburzenie, które pojawia się, gdy dana osoba dostrzega poważny czynnik stanowiący zagrożenie dla przetrwania. Kiedy wydarzenie jest nagłe, nieoczekiwane i generuje silny wpływ emocjonalny, z którym nie można sobie poradzić i jest doświadczane z uczuciem przerażenia i beznadziejności, mówimy o traumie. Czym jest zespół stresu pourazowego Powiedział pan, że ta kwestia dotycząca możliwości obrony, możliwości działania w sytuacji kryzysowej jest tutaj istotna. Check 'Zespół stresu pourazowego' translations into Ukrainian. Look through examples of Zespół stresu pourazowego translation in sentences, listen to pronunciation and learn grammar. Tłumaczenia w kontekście hasła "zespół stresu pourazowego z uwagi" z polskiego na angielski od Reverso Context: Cierpi na dwubiegunowość, zespół stresu pourazowego z uwagi na przemoc domową. Kliniczna konceptualizacja zespołu stresu pourazowego ( Zespół stresu pourazowego, PTSD Pierwszy i najważniejszy z nich miał miejsce w latach 80-tych. reakcje pourazowe u weteranów wojennych lub ofiar napaści na tle seksualnym To właśnie w tych latach PTSD po raz pierwszy pojawiło się w trzecim wydaniu Diagnostycznego Podręcznika Übersetzung im Kontext von „zespół stresu pourazowego“ in Polnisch-Deutsch von Reverso Context: Zastanawiamy się, czy masz zespół stresu pourazowego. 9mHmxll. Zespół stresu pourazowego to stan zaburzenia psychicznego, który powstaje w następstwie silnych czynników stresogennych, najczęściej traumatycznej sytuacji. Może wystąpić na skutek przeżycia lub bycia świadkiem wydarzeń takich jak wojna, pożar, sytuacje związane z przemocą fizyczną i seksualną. Objawia się stanami lękowymi, depresją oraz otępieniem. W leczeniu stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną, a gdy nie przynosi ona ukojenia, wprowadza się farmakoterapię. Spis treści: PTSD - objawy Zespół stresu pourazowego - jak długo trwa? Zespół stresu pourazowego - leczenie PTSD - objawy Zespół stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder, w skrócie PTSD), jest zaburzeniem psychicznym zaliczanym do grupy zaburzeń lękowych, powstającym w wyniku czynników stresogennych. Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 jest jedną z reakcji występujących w następstwie traumatycznego wydarzenia. Są to traumatyczne przeżycia, przede wszystkim związane ze stanem zagrożenia życia własnego lub kogoś bliskiego, narażeniem fizycznej albo psychicznej integralności (np. w czasie katastrof naturalnych, walk wojennych, ataków terrorystycznych, pożarów, przemocy seksualnej i fizycznej). Najczęściej są to sytuacje, których nie da się przewidzieć i nie można się na nie odpowiednio przygotować. Szacunkowo zakłada się, że PTSD może dotyczyć aż 6 procent światowej populacji. Zespół stresu pourazowego zwykle dotyka ofiar gwałtów, żołnierzy, uczestniczących w operacjach wojskowych. Wśród osób, które mogą doświadczyć takich trudności, są nie tylko bezpośrednie ofiary wydarzenia, ale także jego świadkowie. Prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia jest tym większe, im bardziej stresogenne było zdarzenie. U osób narażonych na traumatyczne sytuacje, mimo wcześniejszego przygotowania do radzenia sobie w momentach trudnych, może wystąpić zaburzenie stresu pourazowego jako reakcja na przeżytą traumę. Biorąc pod uwagę czas wystąpienia i trwania reakcji na doświadczone wydarzenie traumatyczne, można wyróżnić ostrą reakcję na stres (w klasyfikacji ICD-10 ang. acute stress reaction, ASR) oraz zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD). Ze względu na fakt, że przebieg zespołu stresu pourazowego jest zdeterminowany przez wiele czynników (np. od usposobienia charakterologicznego osoby zmagającej się z tym zaburzeniem lękowym.), jego objawy mogą się nasilać lub osłabiać z czasem. Z reguły po wdrożeniu indywidualnego programu leczenia dolegliwości u pacjenta ustępują, jednak zdarza się tak, że choroba trwa kilka lat, po których następuje trwała zmiana cech osobowości. PTSD składa się z szeregu charakterystycznych objawów psychiczno-emocjonalnych oraz fizycznych, mogących wystąpić bezpośrednio po wydarzeniu lub po jakimś czasie. Wśród najczęstszych symptomów zespołu stresu pourazowego wymienia się: męczące i niechciane wspomnienia, reminiscencje (ang. flashbacks) – są to żywe i dotkliwe wspomnienia związane z przebiegiem traumatycznej sytuacji, które występują niezależnie od nas; koszmary senne związane z traumatycznych wydarzeniem; izolowanie się od otoczenia; przygnębienie i strach; niezdolność do odczuwania przyjemności (anhedonia); myśli samobójcze; unikanie sytuacji przywołujących wspomnienia związane z sytuacją, która spowodowała PTSD; niekontrolowane wybuchy gniewu; reakcje kompletnie nie na miejscu (nieadekwatne do sytuacji). Oprócz wymienionych objawów, organizm osoby z PTSD może wykazywać symptomy fizyczne spowodowane nadmiernym pobudzeniem układu wegetatywnego i są to: kołatanie serca; zaburzenia snu; podniesione ciśnienie tętnicze krwi; bóle głowy; brak apetytu, zgaga i mdłości; przyspieszony oddech. Osoby z zespołem stresu pourazowego często narażone są na inne towarzyszące zaburzenia psychiczne, np. depresję, obsesyjno-kompulsywne jedzenie czy lęk napadowy. Dowiedziono, że depresja pourazowa pojawia się u osób z PTSD nawet pięć razy częściej niż w ogólnej populacji. Warto pamiętać, że powtarzające się epizody mogą w konsekwencji doprowadzić do trwałych i poważnych zmian cech osobowości człowieka (tzw. złożony zespół stresu pourazowego). Zespół stresu pourazowego - jak długo trwa? Zespół stresu pourazowego jest bardzo zróżnicowany i ma indywidualny przebieg. Jednak zgodnie z założeniami i klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się PTSD: ostre, gdy czas trwania symptomów jest krótszy niż trzy miesiące; przewlekłe, jeśli czas trwania objawów wynosi trzy miesiące lub dłużej; z początkiem opóźnionym, jeżeli początek objawów następuje co najmniej sześć miesięcy po zadziałaniu stresora (traumatycznego przeżycia). Rozpoznanie PTSD wg. klasyfikacji ICD-10 i zgodnie z kryteriami objawowymi ma miejsce, gdy zostały one spełnione w ciągu sześciu miesięcy od zdarzenia urazowego, jednak dopuszcza się wyjątki. Gdy symptomy utrzymują się przez dłuższy czas, przewlekłe następstwo dewastującego stresu (pojawiające się po wielu latach od urazu) powinno być zakwalifikowane jako trwała zmiana osobowości. Zespół stresu pourazowego - leczenie W leczeniu PTSD wykorzystuje się złożoną terapię, polegającą na stosowaniu kilku grup leków oraz psychoterapii zarówno indywidualnej, jak i grupowej. Zdarzają się też przypadki, że objawy zespołu stresu pourazowego po jakimś czasie mijają same, jednak konsekwencje mogą być poważne, dlatego nie należy ich lekceważyć. Niepokojące objawy powinny być skonsultowane z lekarzem psychiatrą lub psychoterapeutą. Diagnozę stawia się po przeprowadzonym z pacjentem wywiadzie, czasami też z osobami z jego bliskiego otoczenia. Skuteczną metodą leczenia PTSD jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która polega na oswajaniu wraz z pacjentem traumatycznych sytuacji i zinterpretowanie ich na nowo. Dodatkowo stosuje się też terapię ekspozycyjną, której celem jest redukcja lęku w procesie przywoływania w obecności terapeuty wspomnień drastycznego doświadczenia. Jeśli takie postępowanie nie przynosi oczekiwanych efektów, wykorzystuje się farmakoterapię. Wówczas lekarz przepisuje leki antydepresyjne, w szczególności selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Po właściwie przeprowadzonej psychoterapii większość chorych wraca do normalnego życia. Źródła: Tworus R., Stelmach M.; Zespół stresu pourazowego, czyli skomplikowana diagnostyka „żołnierskiego serca”, Psychiatria Po Dyplomie, 2015(02). Parnowska D., Szymanik P.; Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ, Medical Tribune, 2019(06). Heitzman J.; Zaburzenia po stresie traumatycznym - praktyka kliniczna i opiniowanie, Psychiatria Po Dyplomie, 2010(7):5, 59-64. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. mgr Katarzyna Stefańska Absolwentka psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Centrum Medycznym ENEL-MED prowadzi konsultacje i psychoterapię indywidualną oraz grupową osób dorosłych przeżywających trudności emocjonalne lub borykających się ważnymi decyzjami osobistymi, problemami psychologicznymi związanymi z sytuacjami kryzysowymi (strata, zmiana w życiu lub w pracy). Zajmuje się osobami cierpiącymi na zaburzenia o charakterze lękowym i depresyjnym, terapią par, kryzysami w związku, terapią dla kobiet w ciąży i po stracie dziecka, psychoterapią osób z psychozami. Czy dręczą Cię złe wspomnienia z dzieciństwa?NieZdarza się, że przypominam sobie różne nieprzyjemne chwileTak, staram się nie myśleć o tamtych czasachCzujesz emocjonalne wyczerpanieBrakuje Ci zainteresowania życiem i wydarzeniami?Nie, nadal jestem wesołySą takie okresyTak, czuję toOceń, jak bardzo Twój sen jest cichyTwoja praca wiąże się z katastrofami i incydentamiCzy masz straty pamięci?NieCzasami wydaje mi się, że nie pamiętam niektórych wydarzeńDzieje się to okresowoJak bardzo jesteś stabilny emocjonalnie?Czy doświadczasz niewytłumaczalnej agresji?Nie myśl takWystępują krótkie wybuchy gniewuTak, nie rozumiem dlaczegoCzęsto cierpisz na bóle głowy lub brzuchaCzęsto przypominasz sobie jakieś wydarzenieNie, staram się niczego nie mieć obsesjiCzasami przypominam sobie to samo przez cały dzieńTak, cały czas myślę o tym samymJak bardzo ostatnio jesteś samowystarczalny?Wiele rzeczy może przypominać o strasznym wspomnieniu: kolory, zapachy, otoczenie, swój niepokójCzy masz ataki paniki?Co to jest?RzadkoCzęstoZmniejszyła się Twoja aktywność fizyczna, odczuwasz starasz się uleczyć ból wspomnień alkoholem, pigułkami?NieCzasami, ale staram się nie nadużywaćTak, nie dam rady samJest mało prawdopodobne, że masz to zaburzenieJesteś spokojny, umiesz się bawić i zostawić za sobą przeszłość. Tak trzymaj! Życzę dalszego szczęścia i dobrego samopoczucia! Udostępnij wynik testu, aby Twoi znajomi też mogli się sprawdzić;)Twoje wspomnienia stają Ci na drodzePrawdopodobnie w przeszłości wydarzyło się coś, co cię zmieniło. Żyjesz, ale wspomnienia okresowo przypominają ci o tym bólu. Jeśli ci to przeszkadza, odwiedź psychoterapeutę, prawdopodobnie poprawi to twoją kondycję. Udostępnij wynik testu, aby Twoi znajomi też mogli się sprawdzić;)Prawdopodobnie masz dużo traumyJakieś wydarzenie pozbawiło Cię spokoju i prawdopodobnie nie możesz wrócić do swojego starego życia. Są szanse, że masz PTSD. Zapewne profesjonalna pomoc psychoterapeuty pomoże Ci przez to przejść i poprawić swój stan. Życzę szczęścia i dobrego samopoczucia! Udostępnij wynik testu, aby Twoi znajomi też mogli się sprawdzić;) Jeśli niedawno uczestniczyłeś w traumatycznym wydarzeniu, możesz się zastanawiać: Co to jest zespół stresu pourazowego? Oto niektóre objawy, możliwości leczenia i czynniki wyzwalające, na które należy uważać. Jeśli cierpisz na tę chorobę, powinieneś natychmiast szukać pomocy lekarskiej. W niektórych przypadkach leczenie może pomóc w złagodzeniu objawów i zapobiec wpływowi PTSD na życie. Specjaliści w dziedzinie zdrowia psychicznego mogą pomóc w identyfikacji oznak i objawów PTSD. Czym jest zespół stresu pourazowego? Czym jest PTSD?Objawy czyli diagnoza zespołu stresu pourazowegoLeczenie zespołu stresu pourazowegoZłożony zespół stresu pourazowego, a terapia poznawczo-behawioralnaPrzyczyny zespołu stresu pourazowego i bodźceZminimalizowanie ryzyka wystąpienia zespołu stresu pourazowego Czym jest zespół stresu pourazowego? Czym jest PTSD? PTSD to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się ostrym doświadczeniem traumy. Zaburzenie to występuje, gdy osoba doświadcza traumatycznego wydarzenia, które powoduje głębokie zmiany w jej nastroju i funkcjonowaniu poznawczym. W rezultacie osoba ta może mieć zniekształcone przekonania na temat siebie i innych lub może wierzyć, że to ona spowodowała traumę. Osoby te mogą mieć problemy z koncentracją i zasypianiem oraz mogą doświadczać negatywnych myśli na temat traumatycznego wydarzenia. Większość osób doświadcza objawów w ciągu dwóch do trzech tygodni od traumatycznego wydarzenia. Aby postawić diagnozę, lekarz przeprowadzi badanie fizykalne i zbierze pełny wywiad medyczny. Chociaż nie ma badań laboratoryjnych pozwalających na rozpoznanie PTSD, lekarz może zastosować inne testy, aby wykluczyć choroby fizyczne. Oprócz oceny psychologicznej, lekarz może zalecić leczenie w celu złagodzenia objawów. Ważne jest jednak, aby jak najszybciej zgłosić się do lekarza, jeśli doświadczasz silnych emocji i obawiasz się, że możesz mieć PTSD. Kobiety często czekają cztery lata na wizytę u lekarza z powodu objawów. Z kolei mężczyźni natychmiast szukają pomocy lekarskiej. U mężczyzn występuje więcej objawów niż u kobiet, w tym ponowne doświadczanie, obawy związane z pobudzeniem i unikanie pobudzenia. U mężczyzn objawy mogą wystąpić miesiące po traumatycznym wydarzeniu, natomiast u kobiet – miesiące później. Objawy różnią się w zależności od osoby, a u niektórych osób mogą wystąpić miesiące lub lata po traumatycznym wydarzeniu. Objawy czyli diagnoza zespołu stresu pourazowego Niektórzy ludzie rozwijają objawy zespołu stresu pourazowego zaraz po traumatycznym wydarzeniu, podczas gdy u innych objawy występują miesiące, lata, a nawet dekady później. Objawy są najbardziej nasilone w ciągu pierwszych kilku dni lub tygodni po traumatycznym wydarzeniu, ale mogą trwać miesiącami, latami, a nawet dziesięcioleciami. Objawy mogą być łagodne lub ciężkie i zazwyczaj są trwałe. Wiele osób doświadcza objawów we wczesnych latach młodzieńczych i dwudziestych, ale u innych stan ten może rozwijać się latami. Urazowe wydarzenie powoduje, że układ nerwowy reaguje w sposób „walcz lub uciekaj”. Reakcja „walcz lub uciekaj” zwiększa tętno, ciśnienie krwi, siłę i czas reakcji, a następnie powoli się wycisza i powraca do normalnego stanu. Jeśli jednak czynniki stresogenne są na tyle silne, że wywołują nadmierną reakcję „walcz lub uciekaj”, organizm może utknąć w tym stanie. Leczenie PTSD polega na odblokowaniu układu nerwowego, aby mógł on powrócić do normalnego stanu. Jeśli doświadczyłeś traumatycznego wydarzenia, prawdopodobnie odczuwałeś takie objawy. Traumatyczne zdarzenie zachwiało Twoim poczuciem bezpieczeństwa i zaufania, a Ty nie możesz przestać o nim myśleć. Możesz odczuwać niepokój, lęk i ogólne uczucie emocjonalnego odrętwienia. Osoby cierpiące na PTSD mogą mieć trudności z radzeniem sobie z objawami i mogą unikać określonych sytuacji lub myśli. Różne psychoterapie zespołu stresu pourazowego (PTSD) mogą pomóc osobom cierpiącym na ten zespół przezwyciężyć strach i traumę związaną z przeszłymi doświadczeniami. Jedną z takich terapii jest terapia przedłużonej ekspozycji, która jest rodzajem psychoterapii uczącej osoby cierpiące na ten zespół konfrontacji z traumatycznymi wspomnieniami w kontrolowanym środowisku. Terapia ta wymaga jednej 60-120-minutowej sesji tygodniowo przez trzy miesiące. Każda sesja rozpoczyna się od omówienia metody leczenia i wskazówek dotyczących radzenia sobie z objawami lęku. Następnie pacjenci ćwiczą wyobrażeniowe i in-vivo ekspozycje na traumę, aby nauczyć się nowych sposobów radzenia sobie ze wspomnieniami i uczuciami. Kilka leków przeciwdepresyjnych może również pomóc w leczeniu objawów związanych z PTSD, w tym lęku i depresji. Leki te powinny być stosowane wyłącznie pod nadzorem specjalisty z zakresu zdrowia psychicznego. Leki te, choć nie są powszechnie zalecane dla pojedynczych osób, są bardzo skuteczne w przypadku niewielkiej mniejszości osób z PTSD. Mimo że nie ma sprawdzonych sposobów zapobiegania PTSD, wiele osób uważa je za pomocne i dzięki nim może w pełni powrócić do zdrowia. Chociaż nie ma powszechnie akceptowanej metody leczenia PTSD, niektóre leki przeciwdepresyjne wykazały obiecujące wyniki w badaniach naukowych. Leki te zakłócają działanie substancji chemicznych w mózgu, które przyczyniają się do wystąpienia objawów. Pierwszym krokiem w ustaleniu, czy cierpisz na PTSD, jest rozpoznanie swoich objawów. Terapeuta może dostarczyć materiały pisemne i polecane strony internetowe. Podczas spotkania najlepiej zadawać pytania dotyczące traumatycznego wydarzenia, którego doświadczyłeś. Należy poinformować terapeutę o tym, że boimy się pewnych miejsc, ludzi lub sytuacji. Inne objawy PTSD to trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z innymi, myśli o samookaleczeniu lub nadużywanie alkoholu. Złożony zespół stresu pourazowego, a terapia poznawczo-behawioralna Objawy PTSD mogą być trudne do opanowania, ale najlepszym sposobem radzenia sobie z nimi jest zidentyfikowanie czynników wyzwalających. Objawy PTSD mogą być wywoływane przez wiele rzeczy, w tym przedmioty, zapachy i sceny z traumy. Pacjent może także odczuwać niepokój lub lęk, gdy wraca do miejsca zdarzenia lub widzi coś, co przypomina mu o traumatycznym przeżyciu. Inne czynniki wyzwalające to dotykanie części ciała, ból, a nawet widok innej, podobnej traumy. Osoby, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia, mogą doświadczać zmian nastroju, zniekształconych przekonań na temat siebie lub innych oraz braku pozytywnych emocji. Zmiany te mogą prowadzić do wielu problemów ze zdrowiem psychicznym. Mogą także prowadzić do prób samookaleczenia i samobójstwa. Osoby cierpiące na PTSD często nie czują potrzeby szukania pomocy lekarskiej ani przyznawania się do tego, że cierpią na zaburzenia psychiczne. Ważne jest jednak podjęcie leczenia, aby nauczyć się, jak radzić sobie z objawami i zmniejszyć ryzyko dalszych szkód. Po zdiagnozowaniu PTSD należy zidentyfikować czynniki wyzwalające. Mogą one być widoczne lub ukryte. Pacjent może nie zdawać sobie sprawy ze swoich czynników wyzwalających, dopóki nie doświadczy objawów. W większości przypadków przyczyną objawów jest jednak traumatyczne wydarzenie. Częstym czynnikiem wyzwalającym jest poczucie zagrożenia. Aby pomóc w radzeniu sobie z objawami , należy udać się na terapię do terapeuty. Może on pomóc w identyfikacji czynników wyzwalających i opracowaniu mechanizmów radzenia sobie z nimi. W tym wypadku może pomóc jedynie terapia PTSD. Przyczyny zespołu stresu pourazowego i bodźce Objawy obejmują silny niepokój, uporczywe koszmary senne i natrętne wspomnienia traumatycznego wydarzenia. Inne częste objawy to trudności ze snem, drażliwość i ciągłe zamartwianie się. Chociaż objawy różnią się znacznie w zależności od osoby, istnieją pewne wspólne schematy, które występują u wielu osób. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o objawach i sposobach ich rozpoznawania. Poniżej wymieniono kilka najczęstszych z nich. PTSD – przyczyny. W różnych badaniach sugeruje się, że u różnych osób PTSD występuje w różnym stopniu. Może to wynikać z faktu, że różne grupy w różny sposób przeżywają traumatyczne wydarzenia. Dlatego bardzo ważne jest porównywanie wyników badań przeprowadzonych wśród laików z wynikami badań przeprowadzonych wśród pacjentów klinicznych. Mimo to częstość występowania PTSD (Posttraumatic Stress Disorder) jest bardzo wysoka i może utrzymywać się przez lata, a nawet dziesięciolecia po wystąpieniu traumatycznego wydarzenia. Nie jest do końca jasne, co powoduje PTSD u niektórych osób, ale badania te są nadal konieczne, aby lepiej zrozumieć objawy i przyczyny PTSD. W niektórych przypadkach w grę wchodzi płeć. Na przykład kobiety częściej niż mężczyźni są narażone na przemoc, co może zwiększać ryzyko wystąpienia u nich PTSD. Ponadto naukowcy badają, czy płeć może mieć wpływ na odporność danej osoby. Czynniki te mogą pomóc w wyjściu z PTSD. Choć nie w każdym przypadku możliwe jest ustalenie przyczyny PTSD, szybkie podjęcie leczenia jest niezbędne, aby zapobiec pogorszeniu się objawów. Leczenie zazwyczaj obejmuje psychoterapię, poradnictwo lub leki. Opcje te będą dostosowane do potrzeb każdej osoby. Przyczyną może być wypadek samochodowy, klęska żywiołowa czy też śmierć bliskiej osoby i napaść. Często na PTSD cierpią weterani wojskowi, mają oni zaburzenia snu oraz tak zwane flashbacki (przebłyski) trudnych chwil. Jest to jedno z zaburzeń lękowych. Psychiatria zna bardzo dużo takich przypadków. Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zespołu stresu pourazowego Zapobieganie zespołowi stresu pourazowego (PTSD) należy rozpocząć jak najwcześniej. Objawy i czynniki ryzyka wystąpienia tego zaburzenia nie są dobrze poznane, ale istnieją dowody na to, że pewne czynniki wiążą się z większym ryzykiem. Do urazów psychicznych zalicza się przemoc interpersonalną, wykorzystywanie seksualne, walkę i traumę wojskową, katastrofy naturalne i zdarzenia związane z przestępczością. Inne źródła PTSD to bycie świadkiem traumatycznych wydarzeń, osoby ubiegające się o azyl i uchodźcy. Bez względu na swoje znaczenie, zapobieganie PTSD jest głównym tematem badań od dziesięcioleci. Chociaż często zaleca się wczesne interwencje w celu zapobiegania PTSD, nie są one tak skuteczne w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia tego zaburzenia. Co więcej, mogą one przynieść więcej szkody niż pożytku. Mimo to są one szeroko stosowane i budzą kontrowersje nawet w samej dziedzinie PTSD. Co więcej, choć intuicyjnie wydają się korzystne, brak badań i dowodów sugeruje, że mogą być szkodliwe. Niewiele jest dowodów na poparcie stosowania wczesnych interwencji w celu zapobiegania PTSD. Mimo to APA zaleca psychoedukację i prowadzenie spraw osób, które doznały traumy, oraz zachęca do stałej opieki nad nimi. Ponadto na skuteczność interwencji może wpływać charakterystyka grupy. Ostatecznie zapobieganie PTSD powinno dotyczyć czynników ryzyka występujących u danej osoby. Jeśli interwencje okażą się skuteczne, powinny być oferowane na wczesnym etapie. Muszą być one jednak prowadzone wcześnie i często. Wiele osób, w tym dzieci i nastolatki, doświadczy traumatycznych wydarzeń w swoim życiu. Niektórzy badacze szacują, że aż 40% dzieci i młodzieży doświadczy w swoim życiu przynajmniej jednego traumatycznego wydarzenia. Podczas gdy większość ludzi jest w stanie wrócić do siebie po wydarzeniu po kilku dniach, tygodniach lub miesiącach, inni zmagają się z doświadczeniem i pamięcią traumy. Osoby te, w tym dzieci i nastolatki, mogą rozwinąć to, co jest znane jako PTSD, czyli zespół stresu pourazowego . Zdarzenia traumatyczne często obejmują przemoc fizyczną, wypadek, klęskę żywiołową, wojnę lub wykorzystywanie seksualne. Dzieci lub nastolatki mogły same doświadczyć tych wydarzeń lub być świadkami, jak przydarzyły się one komuś innemu. To, czy u dziecka lub nastolatka rozwinie się zespół stresu pourazowego, zależy od wielu czynników, w tym od nasilenia traumy, częstotliwości jej występowania oraz reakcji członków rodziny na to wydarzenie. Dziecko lub nastolatek z PTSD czuje, że nie jest w stanie uciec przed wpływem traumy. Starają się unikać osób lub sytuacji, które przypominają im o wydarzeniu. Czasami doświadczają wspomnień lub retrospekcji z wydarzenia lub mogą mieć koszmary o nim, które wydają się bardzo realne. Te ciągłe przypomnienia sprawiają, że codzienne życie jest prawdziwym wyzwaniem, szczególnie dla młodych ludzi, którzy mogą mieć trudności z wyrażeniem tego, co czują i doświadczają. Typowe objawy PTSD u dzieci i nastolatków Unikanie sytuacji, które sprawiają, że przypominają sobie traumatyczne wydarzenie Doświadczanie koszmarów lub wspomnień o traumie Granie w sposób, który powtarza lub przypomina traumę Działam impulsywnie lub agresywnie Częste uczucie zdenerwowania lub niepokoju Doświadczanie emocjonalnego odrętwienia Masz problem ze skupieniem się w szkole Leczenie PTSD u dzieci i nastolatków Ważne jest, aby pamiętać, że jeśli Twoje dziecko wykazuje objawy traumy, są szanse, że zmniejszą się i znikną w ciągu kilku miesięcy. Nie oznacza to jednak, że nie należy konsultować się ze specjalistą ds. zdrowia psychicznego w celu oceny i omówienia możliwości leczenia w przypadku wystąpienia objawów. PTSD można leczyć, więc nigdy nie wahaj się poprosić o pomoc i zobaczyć, co działa najlepiej. Oto kilka typowych opcji leczenia dzieci z zespołem stresu antydepresanty na odchudzanie Terapia poznawczo-behawioralna -CBT jest jedną z najczęstszych form psychoterapii, a terapeuci mogą stosować styl terapii skoncentrowany na traumie w pracy z dziećmi i dorosłymi. Terapeuta CBT skoncentrowany na traumie pomaga w identyfikacji dziecka i korygowaniu irracjonalnych lub nielogicznych myśli, jakie mogą mieć na temat samej traumy lub ludzi i sytuacji, które napotykają w życiu codziennym. CBT zazwyczaj obejmuje również psychoedukację na temat technik relaksacyjnych i radzenia sobie ze stresem. Terapia zabawą –Ten rodzaj terapii może działać szczególnie dobrze w przypadku młodszych dzieci, które mają trudności z komunikowaniem swoich reakcji na traumę i zrozumieniem tego, co się stało. Terapeuci zabaw stosują arteterapię, gry i inne interwencje, aby pomóc dziecku przetworzyć traumę i radzić sobie z życiem. Odczulanie i ponowne przetwarzanie w momencie oka– EMDR to technika, która cieszy się coraz większą popularnością wśród specjalistów od zdrowia psychicznego. Terapia obejmuje ćwiczenia kierowanego ruchu gałek ocznych, podczas gdy dziecko przypomina sobie traumatyczne wydarzenie i pracuje poprzez poznanie i reakcje emocjonalne, jakie ma na ten temat. Lek -Nie ma leków, które leczyłyby PTSD, ale czasami leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe mogą pomóc złagodzić objawy u niektórych dzieci podczas wizyty u można kłamać? Objawy PTSD często współwystępują z innymi rodzajami chorób psychicznych lub prowadzą do innych problemów z dziećmi i nastolatkami, w tym używania substancji, ryzykownych zachowań i samookaleczeń. Te problemy mogą wymagać rozwiązania podczas leczenia, aby chronić dziecko i pomóc mu w całkowitym wyzdrowieniu. Jako rodzic nie chcesz niczego poza tym, co najlepsze dla swojego dziecka. Tak więc obserwowanie, jak są zakładnikami objawów traumy, może sprawić, że poczujesz się bezsilny i nie masz pojęcia, od czego powinieneś zacząć. Najlepszym miejscem do rozpoczęcia jest słuchanie dziecka i nie ignorowanie jego objawów i zmagań. Sprzymierz się z przyjaciółmi, rodziną i profesjonalistami, którzy wspierają zarówno Ciebie, jak i Twoje dziecko. Poszukaj zasobów w szkole Twojego dziecka, gabinecie lekarskim lub lokalnym centrum społeczności, które mogą wskazać ci właściwy kierunek. Pomóż swojemu dziecku nauczyć się akceptować traumę i wyzdrowieć z tego. Pamiętaj, że PTSD można leczyć, a Twoje dziecko może mieć zdrowe ciało i umysł, wolne od objawów i w pełni kontrolować swoje przeznaczenie. Jakie kroki możesz podjąć dzisiaj, aby pomóc dziecku przezwyciężyć traumę i przejść do przyszłości?strach przed wyjściem w miejsce publiczne Ostatnia aktualizacja: Ci się spodobać: Depresja nastolatków: zalety i wady leków Co musisz wiedzieć o kokainie i cracku Jak rozmawiać z nastolatkami o seksie i molestowaniu seksualnym? Akt (serial telewizyjny): Rzucanie światła na zespół Munchausena przez Proxy Przegląd zaburzeń ze spektrum autyzmu: objawy i przyczyny Jak pomóc dzieciom z lękiem społecznym? Zespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie psychiczne wynikające z doświadczenia traumatycznego przeżycia, takiego jak poważny wypadek, wojna, gwałt, klęska żywiołowa czy brutalna napaść osobista. Jak objawia się PTSD u dzieci i dorosłych? Jak dokonuje się rozpoznania? Czy można wyleczyć PTSD? Wyjaśniamy w artykule. Czym jest PTSD? Zespół stresu pourazowego to zaburzenie psychiczne wynikające z traumatycznego doświadczenia, które utrzymuje się po granicznym wydarzeniu (na granicy życia i śmierci). Takimi wydarzeniami mogą być: wypadek samochodowy, gwałt, napaść osobista, przeżycie klęski żywiołowej, nagła utrata dobytku, śmierć bliskiej osoby, wojna, poronienie, diagnoza choroby nowotworowej, traumatyczny poród. Ta lista mogłaby być jeszcze dłuższa, ponieważ PTSD może rozwinąć się praktycznie w każdej sytuacji, która jest dla nas traumatyczna oraz stanowi zagrożenie życia lub zagrożenie dla naszych potrzeb i wartości. Dawniej PTSD nazywano szokiem pociskowym lub zmęczeniem bojowym, jednak lata badań pokazały, że zespół stresu pourazowego dotyczy nie tylko weteranów wojennych, ale wszystkich, niezależnie od wieku, narodowości czy płci. Szacuje się, że na PTSD cierpi nawet 10% populacji ogólnej, przy czym częściej jest on diagnozowany u kobiet. W najnowszej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, zespół stresu pourazowego jest przypisywany do zaburzeń związanych ze stresem, posiadających kody: 6B40 (zespół stresu pourazowego PTSD) oraz 6B41 (złożony zespół stresu pourazowego, czyli „Complex PTSD” - w skrócie C-PTSD). Zespól stresu pourazowego, według literatury fachowej, stanowi formę reakcji organizmu na wydarzenie, które miało silny wydźwięk psychiczny oraz które było związane z doświadczeniem traumy lub stresu. Nadmiar negatywnych bodźców z dużą ilością bardzo silnych stresorów sprawia (lub seria negatywnych zdarzeń), że pojawiają się silne zaburzenia lękowe. U osób, u których zaburzenie jest rozpoznane, diagnozuje się często także inne problemy, np. zaburzenia snu, silne lęki, depresję. Historia PTSD Pierwsze doniesienia na temat związku między traumatycznymi wydarzeniami a zdrowiem psychicznym pochodzą z czasów przed naszą erą. Znajdziemy je w opisach traumy w wyniku działań wojennych np. w dziejach cywilizacji starożytnego Rzymu czy Egiptu. Jednakże przez lata stres pourazowy nie był specjalnie badany przez świat nauki i dopiero w latach 70. XX wieku podjęto się wnikliwego zbadania wpływu stresu pourazowego na zdrowie psychiczne. Oceniano wtenczas przeżycia wojenne u osób, które brały udział w wojnie w Wietnamie oraz u osób, które przeżyły Holocaust. Następnie naukowcy poczynili krok dalej i zaczęli badań wpływ stresu pourazowego u uczestników wypadków drogowych, napadów czy osób zgwałconych. Okazało się wówczas, że PTSD dotyczy nie tylko sytuacji związanych z wojną, ale i nam bliższych, które mogą spotkać każdego. Jakie są objawy PTSD? Zespół stresu pourazowego daje złożone objawy: obejmują one zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną, dlatego diagnoza stawiana jest na podstawie spełnienia przez pacjenta kilku kryteriów. Objawy psychiczne i fizyczne PTSD Objawy fizyczne PTSD: drażliwość, omdlenia, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, problemy z zapamiętywaniem, nadmierna czujność, nadpobudliwość. Objawy psychiczne PTSD: unikanie wszystkiego, co mogłoby przypominać o traumatycznym przeżyciu (np. miejsc i osób), koszmary senne, ponowne doświadczanie przeżycia poprzez wspomnienia. Ponadto obecnie rozpoznanie PTSD bazuje na powiązaniu zaburzenia bezpośrednio z wydarzeniem (lub serią wydarzeń), które były groźne lub przerażające, przy jednoczesnym występowaniu objawów z trzech podstawowych kategorii: ponowne przeżywanie wydarzenia (w postaci wspomnień, retrospekcji, koszmarów sennych) z silnymi emocjami strachu, grozy lub odczuciami fizycznymi, unikanie myśli o wydarzeniu oraz sytuacji, które mogą o nim przypominać (bądź osób), poczucie zwiększonego aktualnego zagrożenia, nadmierna czujność, pobudliwość, zwiększona reakcja strachu na bodźce takie, jak hałas czy nagła zmiana oświetlenia. Aby mówić o PTSD, objawy te muszą występować przynajmniej kilka tygodni i zaburzać normalne funkcjonowanie w życiu społecznym, zawodowym i prywatnym. W przebiegu stresu pourazowego pacjent odczuwa smutek, strach, złość, zwłaszcza gdy przeżywa retrospekcję i ma koszmary senne. Konsekwencją tego jest izolowanie się i unikanie wielu sytuacji. Częstym objawem PTSD jest także pobudzenie układu wegetatywnego, co objawia się kołataniem serca, bólami głowy, mdłościami, przyspieszonym oddechem, podwyższonym ciśnieniem tętniczym, brakiem apetytu. Objawy zwykle pojawiają się w ciągu 6 miesięcy od traumatycznego wydarzenia. Rodzaje zespołu stresu pourazowego PTSD W literaturze fachowej wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów PTSD: PTSD ostre - wówczas objawy trwają krócej niż 3 miesiące, PTSD przewlekłe – gdy objawy trwają 3 miesiące lub dłużej, PTSD z początkiem opóźnionym – gdy pierwsze objawy pojawiają się ok. 6 miesięcy po wydarzeniu, Complex PTSD (C-PTSD) – złożony zespół stresu pourazowego, który jest konsekwencją powtarzających się traum i wówczas obecnych jest więcej objawów wyrażanych w sposób bardziej dynamiczny. W przebiegu tego rodzaju PTSD jest większe ryzyko rozwoju innych zaburzeń, depresyjnych, lękowych czy nawet uzależnienia od substancji psychoaktywnych. PTSD u osób dorosłych Osoba dorosła, która doświadcza stresu pourazowego, odczuwa ciągłe napięcie i wzmożoną wrażliwość. Organizm próbuje bowiem przygotować się na kolejną traumę i z tego powodu występuje wzmożona uwaga nakierowana na szukanie sygnałów mogących świadczyć o zbliżającym się zagrożeniu. Efektem tego jest zachowanie unikające – osoba taka unika wszelkich bodźców, osób czy sytuacji, które mogą kojarzyć się jej z wydarzeniem traumatycznym. Jeśli choroba postępuje dalej, w wyniku poczucia ciągłego zagrożenia, pacjent ma upośledzoną koncentrację, staje się zobojętniony, wyobcowany, izoluje się od innych, jest nadmiernie drażliwy, rezygnuje z dotychczasowych zainteresowań, reaguje nieadekwatnie do sytuacji, często wybucha gniewem. Może także zmagać się z bezsennością, zaburzeniami odżywiania, depresją maniakalną i innymi zaburzeniami, takimi jak np. jedzenie obsesyjno-kompulsywne. Osoba z PTSD odczuwa ponadto chroniczne zmęczenie, bóle ciała, dolegliwości układu pokarmowego i oddechowego. Szczególnie uciążliwe mogą być bóle kręgosłupa, głowy, uczucie kłucia w klatce piersiowe, biegunki, wymioty. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do prób samobójczych. PTSD u dzieci PTSD u dzieci jest szczególnie niebezpieczny Objawy PTSD u dzieci przypominają objawy u osób dorosłych, ale mogą występować drobne różnice w ujawnianiu się zaburzeń. Najmłodsi mogą np. uporczywie powtarzać odgrywanie wydarzenia traumatycznego poprzez zabawę, rysunki czy opowiadanie historii. U dzieci PTSD objawia się także nadpobudliwością, drażliwością, częstymi wybuchami płaczu w nieoczekiwanych sytuacjach, nerwowością, problemami ze skupieniem i zapamiętywaniem, wybuchami gniewu bez powodu. Zespół PTSD u dzieci może prowadzić do wycofania społecznego, a nawet regresu rozwojowego i zaniku posiadanych już umiejętności. U starszych dzieci widoczna jest także obniżona samoocena, skłonność do sięgania po substancje psychoaktywne, podejmowanie ryzykownych działań, zachowania autodestrukcyjne. Innymi typowymi objawami PTSD u dzieci to: zaburzenia snu, bóle ciała (także narządów), zaburzenia odżywiania, nadmierny strach przed utratą rodziców. Jak rozpoznaje się PTSD? W rozpoznaniu PTSD obowiązują ścisłe kryteria – aby zdiagnozować zaburzenie, osoba musi spełnić poniższe warunki: być świadkiem traumatycznego wydarzenia (lub uczestnikiem), być świadkiem lub ofiarą wydarzeń, które zakończyły się poważnym urazem lub śmiercią, podczas wydarzenia osoba odczuwała intensywny lęk, przerażenie i bezsilność, doświadczenie jest przeżywane jako: natrętne wspomnienie powodujące cierpienie, obejmujące obrazy, myśli i silne emocje, nawracające sny na temat wydarzenia w postaci koszmarów sennych, działanie w taki sposób, jaki wydarzenie powodujące traumę powtarzało się (flashbacki, omamy, złudzenia), silny niepokój przy narażeniu na sygnały, które przypominają traumatyczne wydarzenie, psychologiczna reakcja na takie sygnały w postaci bezsilności, zamrożeniu, bezruchu lub przeciwnie – nasilonej aktywności, unikanie bodźców związanych z traumatycznym wydarzeniem: unikanie uczuć, myśli i rozmów o wydarzeniu, unikanie czynności, osób i miejsc, które kojarzą się z traumą, ograniczony zakres odczuwanych emocji, zmniejszenie zainteresowania aktywnościami, poczucie wyobcowania, brak oczekiwań dotyczących życia zawodowego, prywatnego, społecznego, nasilone pobudzenie: problemy z zasypianiem i przesypianiem całej nocy, zaburzenia pamięci i koncentracji wybuchy gniewu, drażliwość, nerwowość, nadmierna czujność, nieadekwatna reakcja na nagłe wydarzenie. W rozpoznaniu PTSD istotna jest także długość utrzymywania się objawów i musi wynosić ponad 1 miesiąc oraz powodować zaburzenie funkcjonowania w życiu prywatnym, zawodowym lub społecznym. Czy mam PTSD? Rozwiąż test W rozpoznaniu PTSD bardzo przydatny okazuje się pewien krótki test, który został opracowany w 1994 roku przez specjalistów z National Center for PTSD. Test obejmuje 17 pytań, które dotyczą uczuć i zachowań w ciągu ostatnich 4 tygodni. Na każde pytanie odpowiadamy w skali 5-stopniowej, gdzie 1 pkt oznacza „wcale”, 2 pkt – czasami, 3 pkt – umiarkowanie, 4 pkt – często, 5 pkt – bardzo często. Na koniec zliczamy punkty i uzyskana liczba punktów informuje nas o : braku lub nielicznych objawach PTSD – 17-29 pkt umiarkowanych objawach PTSD – 30-44 pkt licznych objawach PTSD – 45-85 pkt Pilnej konsultacji z psychiatrą wymagają osoby, które uzyskały wynik 30 pkt i więcej. A oto pytania testowe: Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś powtarzające się, niepokojące wspomnienia, myśli lub obrazy stresującego doświadczenia z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś powtarzające się, niepokojące sny o stresującym przeżyciu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca zachowywałeś się lub czułeś, jakby stresujące doświadczenie działo się znowu (jakbyś to przeżywał na nowo)? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się bardzo zaniepokojony, kiedy coś przypomniało Ci o stresującym wydarzeniu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś fizyczne reakcje (np. kołatanie serca, kłopoty z oddychaniem, lub pocenie się), gdy coś przypomniało Ci o stresującym wydarzeniu? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca unikałeś myślenia o stresującym doświadczeniu z przeszłości lub mówienia o nim albo unikałeś uczuć z nim związanych? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca unikałeś czynności lub sytuacji, ponieważ przypominają Ci o stresującym doświadczeniu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś problem z przypomnieniem sobie ważnych szczegółów stresującego wydarzenia? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca traciłeś zainteresowanie rzeczami, które kiedyś sprawiały Ci radość? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zdystansowany lub odcięty od innych ludzi? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się emocjonalnie odrętwiały lub nie byłeś w stanie okazywać ciepłych emocji bliskim? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś, że twoja przyszłość zostanie w jakiś sposób skrócona/ucięta? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś kłopoty z zaśnięciem lub spaniem? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zirytowany lub miałeś wybuchy gniewu? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś trudności ze skoncentrowaniem się? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca byłeś bardzo czujny jakby coś się miało stać? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się nerwowy albo łatwo Cię było wystraszyć? Kto jest szczególnie narażony na PTSD? Jakie są czynniki ryzyka i przyczyny? Im bardziej ekstremalne jest traumatyczne wydarzenie i im dłużej trwa, tym ryzyko PTSD jest większe. Znaczenie ma również brak możliwości przygotowania się na stresujące wydarzenie, aby przygotować mechanizmy adaptacyjne. Ryzyko PTSD zwiększają także wcześniejsze traumatyczne wydarzenia, szczególnie te ze wczesnego dzieciństwa, a także przypadki PTSD w rodzinie, uzależnienie od narkotyków lub alkoholu, zaburzenia depresyjne, lękowe i inne zaburzenia psychiczne (także zaburzenia osobowości). Częściej obserwuje się ponadto PTSD u osób z chorobą afektywną i dystymią. Istnieje zwiększone ryzyko rozwoju PTSD u osób, które były świadkiem czyjejś śmierci, doświadczyły silnego uczucia strachu, pochodzą z rodziny dysfunkcyjnej, doświadczały przemocy domowej, nie posiadają wsparcia społecznego, pochodzą z ubogiej rodziny. Leczenie PTSD Leczenie PTSD to proces i niestety nie ma jednej techniki, która spowodowałaby nagłe wyleczenie zaburzenia. Trauma powoduje, że pacjent odczuwa bezsilność, dlatego początkowo terapeuci skupiają się przede wszystkim nad przywróceniem poczucia sprawczości i przejęciem kontroli nad własnym życiem. Jest to osiągane w ramach pracy w relacji wewnętrznej, jak i przez działania zewnętrzne (np. pomaganie innym). Pacjentom poleca się także korzystnie z technik relaksacyjnych w sytuacjach, gdy dochodzi do nagłego nasilenia emocji. Wskazany jest również wysiłek fizyczny, ponieważ pozwala on na skupienie uwagi na danej czynności i nasila wydzielanie endorfin oraz obniżane jest ogólne napięcie w ciele i umyśle. A jak konkretnie wygląda leczenie PTSD? Stosuje się metody fizyczne, psychoterapeutyczne i farmakologiczne. Według badań najskuteczniejsza jest terapia poznawczo-behawioralna, metoda EMDR, stosowanie środków przeciwdepresyjnych oraz wspomaganie leczenia terapią fizyczną. Metody psychoterapeutyczne leczenia PTSD Psychoterapia w leczeniu PTSD - rodzaje Leczenie terapeutyczne PTSD odbywa się poprzez: terapię poznawczo-behawioralną (kognitywno-behawioralną), psychoterapię dynamiczną, terapię ekspozycyjną, terapię EMDR, desensytyzację, redukowanie intensywności reakcji lękowych, które nasilają objawy PTSD, redukowanie lęku podczas przywoływania doświadczeń traumatycznych, terapię przedłużonej ekspozycji, terapię grupową. Psychoterapia nakierowana na poprawę radzenia sobie z lękiem u osób z PTSD obejmuje treningi oswajania stresu, treningi relaksacji, treningi pozytywnego myślenia, treningi asertywności, psychoedukację, wzmacnianie autonomii, metody blokowania myśli, przywracanie zaufania. Metody farmakologiczne leczenia PTSD Leki stosowane w leczeniu PTSD W przypadku przewlekłej lub ostrej postaci PTSD stosuje się wraz z psychoterapią farmakoterapię. Wykorzystuje się wówczas takie leki, jak: leki przeciwdepresyjne SSRI, leki przeciwdepresyjne SNRI, tianeptynę, wenlafaksynę, leki anksjolityczne, leki TLPD, leki normotymiczne, leki nootropowe, leki przeciwlękowe (np. benzodiazepiny), β-blokery, leki nasenne (np. zolpidem). Metody fizyczne leczenia PTSD Metody fizyczne leczenia PTSD Poza metodami farmakologicznymi i psychoterapeutycznymi, wskazana jest także terapia fizyczna jako uzupełnienie leczenia. Szczególnie polecana jest: terapia czaszkowo-krzyżowa, masaże, refleksologia, medytacje, fizjoterapia, terapia tai chi, akupunktura. Powyższe techniki pozwalają zapanować nad stresem, zmniejszyć napięcie mięśniowe i uczucie napięcia umysłowego (zlikwidować poczucie ciągłej gotowości). Czy psychoterapia poznawczo-behawioralna jest najlepsza w leczeniu PTSD? Według wielu opinii ekspertów psychoterapia poznawczo-behawioralna wydaje się być najlepszym rozwiązaniem, ponieważ PTSD jest wynikiem niedostatecznych mechanizmów adaptacyjnych. Terapia poznawczo-behawioralna z kolei poprawia radzenie sobie z trudnymi objawami oraz dzięki niej pacjent poznaje mechanizmy, które do nich prowadzą – a to bardzo dobry początek leczenia. Z drugiej jednak strony niektórzy wskazują na podejście psychodynamiczne oraz skupienie się na wymodelowaniu narzędzi, dzięki którym objawy nie wrócą, a ewentualne wydarzenia traumatyczne w przyszłości nie spowodują PTSD. Większość terapeutów specjalizujących się w psychodynamice, łączy przy tym kilka nurtów psychoterapii, także terapię poznawczo-behawioralną – warto więc zapytać o to wybranego psychoterapeutę. Z pewnością złożony zespół stresu pourazowego (C-PTSD) u osób wysoko wrażliwych wymaga zastosowania długoterminowej terapii psychodynamicznej. Należy także pamiętać, że podczas psychoterapii mogą pojawić się kolejne obszary, które będą wymagały pracy, a które mogą być także przyczyną rozwoju PTSD, trudności ze stawianiem granic czy problemy z poczuciem samooceny, własnej sprawczości i wartości – wówczas również terapia psychodynamiczna wydaje się być najrozsądniejszą opcją. Jak sobie pomóc, jeśli zdiagnozowano u mnie PTSD? PTSD jest zaburzeniem znacznie utrudniającym funkcjonowanie, jednak możemy nieco zmniejszyć ryzyko nasilenia objawów. Przede wszystkim dawkujmy kontakty z innymi zależnie od przestrzeni, jaką posiadamy. Unikajmy przebodźcowania, ale z drugiej strony nie powinno się odchodzić w stronę wyobcowania i izolacji, ponieważ te nasilają objawy PTSD i zwiększają ryzyko wystąpienia innych zaburzeń. Ważne jest utrzymywanie relacji z osobą, która będzie nas słuchać i nie oceniać, ani też szukać od razu rozwiązań. Powinna to być bliska osoba lub psychoterapeuta. Warto, aby poszerzać swoje pole odczuwania za pomocą ćwiczeń fizycznych, automasażu oraz technik relaksacyjnych. Dobre efekty przynosi tonowanie wokalne. Z drugiej strony, jeśli objawy się nasilają, poleca się sięgać po techniki przynoszące ulgę w konkretnych symptomach – np. głębokie oddychanie przy problemach z oddechem, fizjoterapię podczas bólu kręgosłupa, medytację i jogę podczas nadmiernego pobudzenia. Unikajmy alkoholu i sięgania po substancje psychoaktywne – te dają tylko krótkotrwałą ulgę i docelowo nasilają objawy i dodatkowo powodują rozwój wielu innych zaburzeń. O wiele lepiej jest umówić się na wizytę do psychoterapeuty. Pamiętajmy także o zdrowiu fizycznym i dbaniu o podstawowe potrzeby, takie jak zdrowa dieta (ograniczaj cukry, żywność smażoną i wysoko przetworzoną), wysypianie się, kontakt z bliskimi. Jak rozmawiać z osobą, która ma PTSD? Osoba z PTSD bardzo często czuje się samotna, bezsilna, ma obniżoną samoocenę i czuje się wręcz bezwartościowa. Nie powinniśmy zatem pozostawać obojętni, ale z drugiej strony nie pocieszajmy. Nie powinno się np. szukać argumentów, że przeżyliśmy coś podobnego i nic takiego się nie stało – to minie. Pamiętajmy, że dla takiej osoby obecny świat legł w gruzach, dlatego nie powinno się tego bagatelizować. Ponadto jeśli bliski nie chce rozmawiać o traumie, uszanujmy to, ale jeśli będzie chciał o tym wydarzeniu opowiadać, wysłuchajmy go. Najważniejsze jest słuchanie, wspieranie, okazywanie zrozumienia i ciepła. Istotne jest też oferowanie pomocy, oferowanie wspólnego czasu (np. wspólne wyjście na zakupy). Można także polecić bliskiemu wspólne oglądanie filmów, w których poruszany jest temat traumy, aby ten mógł nieco lepiej zrozumieć swoje emocje. Do takich filmów należą np.: Róża, Manchester by the sea, W ułamku sekundy. Można także polecić książki, takie jak „Nie zaczęło się od Ciebie” Marka Wolynna, czy „Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym” Grażyny Jagielskiej. To wszystko może sprawić, że przyczynimy się do lepszych efektów i szybszego wyleczenia PTSD u bliskiej nam osoby. Jak długo trwa terapia PTSD? Czas trwania terapii PTSD zależy od wielu czynników, w tym od ogólnego stanu zdrowia osoby, siły objawów i ich ilości oraz wybranych technik terapeutycznych. Z reguły jednak ostra postać PTSD jest leczona powyżej 3 miesięcy, a przewlekła postać – powyżej 6 miesięcy. Czas trwania farmakoterapii jest nieco dłuższy – w przypadku ostrej postaci zespołu stresu pourazowego należy przyjmować leki od 6 do 12 miesięcy, natomiast w przebiegu przewlekłego PTSD z reguły przyjmuje się leki 1-2 lata. Czy PTSD można całkowicie wyleczyć? PTSD jak najbardziej jest uleczalne – jest możliwe całkowite wyleczenie, czyli ustąpienie objawów, zachowań i myśli związanych z przeżytą traumą. Leczenie stresu pourazowego ma przede wszystkim umożliwić pacjentowi powrót do normalnego funkcjonowania zawodowego, społecznego i prywatnego. Zarówno psychoterapia, jak i farmakoterapia są niezwykle istotne w tym procesie – nie tylko zmniejszają objawy, ale i zapobiegają ich powstawaniu i nawrotom PTSD w przyszłości w wyniku doświadczenia ewentualnego traumatycznego wydarzenia. Choroby współistniejące z zespołem stresu pourazowego Całkowite wyleczenie PTSD jest możliwe, jednak często w przebiegu tego zaburzenia dochodzi do rozwoju innych dolegliwości i zaburzeń psychicznych. Zdarza się, że choroby te rozwijały się jeszcze przed doświadczeniem traumatycznego wydarzenia – wówczas stanową jeden z czynników ryzyka rozwoju PTSD. Wiele jednak chorób rozwija się dopiero jako następstwo PTSD i objawów, jakie daje to zaburzenie. Przykładem jest sięganie po substancje psychoaktywne i uzależnienie od nich. Osoba z PTSD zaczyna używać takich środków, aby łatwiej uporać się z objawami stresu pourazowego, takimi jak problemy ze snem, nadmierny lęk, obniżony nastrój. Ale to nie jedyna możliwa konsekwencja nieleczonego PTSD. Często występują także takie zaburzenia, jak: depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia snu, dystymia. Dodatkowo chory może odczuwać szereg objawów psychosomatycznych, które mogą świadczyć o rozwijających się chorobach np. układu pokarmowego czy oddechowego. Występowanie chorób współistniejących, szczególnie o podłożu psychicznym, negatywnie wpływa na stan zdrowia i zwiększa nasilenie objawów zespołu stresu pourazowego. Tym samym proces leczenia jest znacznie utrudniony i nie zawsze możliwe będzie całkowite pozbycie się uprzykrzających objawów. Bibliografia Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 1: Psychiatryczna diagnoza zespołów pourazowych — klinika, orzecznictwo; Janusz Heitzman Zakład Patologii Społecznej Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Parnowska D., Szymanik P.; Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ, Medical Tribune, 2019(06). Walczewska J., Słowik P. Czy czas zawsze leczy rany?: objawy, konsekwencje i odległe następstwa zespołu stresu pourazowego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 2014; 141(4) s. 911-924. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. Cebella A., Łucka I. Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Psychiatria, 2007; 4(3) s. 128-137. Psychiatria 2007, tom 4, nr 3: Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie; Aleksandra Cebella, Izabela Łucka Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku; 2007. Briere, J. i Scott, C. (2010). Podstawy terapii traumy. Diagnoza i metody terapeutyczne. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP.

zespół stresu pourazowego test